Po rozgromieniu niemieckiej 6 armii pod Stalingradem i lądowaniu aliantów w Normandii, stało się jasne że dni Trzeciej Rzeszy są policzone. Od 1943 roku leżące na uboczu Pomorze Zachodnie wykorzystywano wielokrotnie jako tzw. schron przeciwlotniczy Rzeszy, gdzie przyjmowano ludność z terenów szczególnie dotkniętymi nalotami bombowymi Aliantów, jak Zagłębie Ruhry, metropolie niemieckie i przede wszystkim Berlin. W pierwszej kolejności wysyłano na wschód dzieci i młodzież (całymi klasami, a nawet szkołami). W grudniu 1944 przybyli do Darłowa pierwsi uciekinierzy z Prus Wschodnich, w tym samym miesiącu utworzono w pomieszczeniach szkoły ludowej dom starców dla ludności przybyłej zarówno z zachodnich, jak i wschodnich prowincji Niemiec.

W trójkącie Słupsk - Darłowo - Sławno koncentracja ludności napływowej była znacznie większa niż w innych regionach prowincji zachodniopomorskiej, a mimo to 15 lutego 1945 roku przydzielono powiatowi słupskiemu do zakwaterowania 100 tysięcy ludzi. Niemiecka marynarka, mimo najbardziej niesprzyjających warunków (rejon działań radzieckich okrętów podwodnych i fatalna pogoda) od 15 stycznia ewakuowała z Darłówka 5 556 obywateli, od lutego uciekano już wszystkimi jednostkami pływającymi.

Pod koniec stycznia radzieckie jednostki pancerne dotarły do Odry. Naczelne dowództwo zrezygnowało chwilowo z podjęcia ofensywy na Berlin i opracowało dodatkowy wariant planu, którego celem była likwidacja niemieckiego zagrożenia z północy i wyjście na Bałtyk.

W dniu 3 marca 3. gwardyjski korpus pancerny gen. Panfiłowa wyszedł na Bałtyk w pobliżu jeziora Bukowo, rozcinając tym samym ugrupowanie pomorskie niemieckiej armii "Weichsel" ("Wisła"). Pomorze zachodnie zostało podzielone, ludność cywilna, której ofensywa radziecka odcięła drogę ucieczki na zachód, w nadziei na uratowanie drogą morską skierowały się ponownie na wschód do portów w Darłówku, Ustce, Gdyni i Gdańska.

4 marca pod Darłowem pojawiły się pierwsze rosyjskie oddziały. 6 marca jako ostatnie port w Darłówku opuściły statki "Zenit" i "Regulus", na pokładzie "Zenita" znajdowali się w większości uczniowie z Bochum, a na pokładzie "Regulusa" m.in. wszyscy uczniowie z Hagen. Tego samego dnia 19. armia gen. Romanowskiego wraz z czołgami gen. Panfiłowa rozpoczęła natarcie na Darłowo i Sławno. 7 marca we wczesnych godzinach rannych Darłowo zostało wyzwolone. Ten dzień został ustanowiony "Dniem Osadników Darłowskich".